از میان کانونهای پرتولید نوشتار مانند رسانهها، اینترنت و شبکههای اجتماعیِ مجازی توجه به نوشتارهای گسترده اداری به دو دلیل ضروریتر مینماید: نخست، نگارشهای اداری در اثرگذاری و ماندگاری ارتباطات سازمانی شاخصی بنیادی است و دوم اینکه چنین نگارشهایی باید الگو و معیار درستنویسی در جامعه باشد.
زبان نگارشهای اداری، زبانی ویژه است و تفاوتهایی با نوشتههای دیگر دارد. بر همین اساس، پرداختن به دنیای نگارش و ویرایش این زبان رسمی باید نیازسنجانه، نتیجهگرا و همراهِ رویکرد سادهسازی و معیارسازی باشد. در این کتاب، قالبهای پرکاربرد نگارش اداری، مانند آییننامه، احکام اداری، بخشنامه، تفاهمنامه، صورتجلسه، قرارداد، نامه اداری و... با نگاه ساختارشناسی و نگارش و پردازش متن معرفی میشود. همچنین، «نامۀ اداری» که پرکاربردترینِ قالبهاست، بهعنوان «الگوی آموزشی» انتخاب شد تا ساختار، ارکان، نکتهها و مهارتهای تهیه و نگارش آن بهصورت روشمند و بخشبهبخش همراهِ مثالهای متعدد بیان شود. روشن است که هرچه دربارۀ اصول و قواعد نگارش و ویرایش نامۀ اداری گفته میشود، برای دیگر قالبهای نگارشی نیز بهکاربردنی است.
این کتاب در شش فصل تدوین شد و هر فصل با چندین پرسش تشریحی و چهارگزینهای پایان مییابد. در پایان کتاب، پاسخ همۀ پرسشهای تشریحی و چهارگزینهای آورده شد.
فصل اول: رویکرد و چند گفتار کوتاه و ضروری درباره درستنویسی و آیین نگارش؛
فصل دوم: ارتباطات سازمانی/ فناوریها و قالبهای پرکاربرد نگارش اداری (ساختار و نگارش)؛
فصل سوم: مهارتهای نوین تهیه و نگارش نامه اداری (ساختارشناسی و نگارش و پردازش متن)؛
فصل چهارم: پردازش متن و مرزبندی کلمهها/ نگاهی به شلختهنویسیهای رایج؛
فصل پنجم: نشانههای نگارشی/ عددنویسی؛
فصل ششم: کلمهها، ترکیبها و اصطلاحات اداری/ برگزیده دستور خط فارسی؛
پایان کتاب: پاسخ همه پرسشهای تشریحی و چهارگزینهای و معرفی منابع و کتابنامه.
فصل اول
رویکرد و چند گفتار کوتاه و ضروری
حرف نخست و رویکرد 19
مسئله چیست؟ 21
هدفها و مزیتهای آشنایی با روشها و مهارتهای نگارش اداری 22
پیامدهای بدنویسی اداری 23
چهار نکته دربارۀ روش کار و دانشِ پشتیبان 24
ابزار نوشتن از آغاز تا امروز 25
نگارشهای اداری در روزگار ما. 26
زبان و خط 27
زبان معیار و نگارشهای اداری.. 27
عوامل معیارگریزی زبانی در نگارشهای اداری 28
میل به تغییر در زبان 29
آیین نگارش، مهارتی ضروری برای همه 29
درستنویسی؛ بهداشت زبان، تناسب نوشتار30
خطا در نوشتارهای اداری؛ چرا و چگونه 30
پرسشهای تشریحی فصل اول. 32
پرسشهای چهارگزینهای فصل اول. 33
فصل دوم
ارتباطات سازمانی
فناوریها و قالبهای نگارش اداری
نگارشهای اداری و ارتباطات سازمانی 37
ارتباطات سازمانی 37
عناصر ارتباط 38
انواع ارتباطات سازمانی 38
ارتباطات نگارشی، مهمترین شکل ارتباطات سازمانی 39
فناوریها و قالبهای نگارش اداری40
فناوریهای نگارش اداری و یک پیشنهاد40
اتوماسیون اداری41
قالبهای پرکاربرد نگارش اداری42
آییننامه 42
انواع آییننامه ازنظر ماهیت و محتوا 42
فواید آییننامه 42
شرایط تنظیم آییننامه 43
احکام اداری 44
حکم انتصاب 45
حکم کارگزینی 45
حکم مأموریت 47
برگ مأموريت اداري 48
بخشنامه 50
انواع بخشنامه 50
کارکردهای بخشنامه 51
تنظیم بخشنامه 52
چگونگی تنظیم بخشنامه 52
تفاهمنامه 54
شکل کلی تفاهمنامهها 54
رایانامه 55
شیوهنامه و انواع آن 57
ارکان شیوهنامه 57
کاربردهای شیوهنامه 58
صورتجلسه 59
برگزاری جلسات 59
ارکان جلسه 59
1) اعضای جلسه 60
2) دستور جلسه 60
3) زمان و مکان جلسه 60
4) ساختار یا سازمان جلسه و وظایف آنها 61
5) صورتجلسه 63
انواع صورتجلسه 63
نکات اصلي در ثبت صورتجلسه (با توجه به اهميت و هدف جلسه) 63
نگارش مصوبههای جلسه 64
نمونههایی از گزارههای «مبهم و كلی» در ثبت مصوبهها 64
نمونههایی از گزارههای «روشن و رسا» در ثبت مصوبهها 64
نمونهای از شکل کلی صورتجلسه 66
قرارداد 67
کارنامک یا رزومه 67
نامه، پررونقترین قالب نگارش اداری 68
پرسشهای تشریحی فصل دوم 69
پرسشهای چهارگزینهای فصل دوم 70
فصل سوم
مهارتهای نگارش نامۀ اداری
نامه 75
نامهنگاری 75
نامه در فرهنگ سازمانی 75
نامۀ دوستانه (غیررسمی)، نامۀ اداری (رسمی) 76
نامۀ دوستانه 76
نامه و نامهنگاری اداری 76
نامههای اداری ازنظر درونمایه 77
نامههای اداری ازنظر حساسیت و امنیت 78
نامههای اداری ازنظر زمان اقدام 78
ارکان تهیه و نگارش نامۀ اداری 80
مراحل تهیه و نگارش نامۀ اداری 83
ساختار دوازدهگانۀ نامۀ اداری 84
نکتههای ساختاری و نگارشی نامۀ اداری 85
بخش 1) کاغذ نامه و نوع قلم 85
بخش 2) سرآغاز 87
بخش 3) نشان سازمانی 87
بخش 4) شماره، تاریخ و پیوست 87
بخش 5) عنوان (نام و سِمت گیرنده) 88
بخش 6) موضوع 91
بخش 7) سلام و احترام 92
بخش 8) متن (ساختار متن و راهکارها و نکتههای نگارشی) 93
نمونۀ نامۀ اداری متوسط، بدون سربرگ 94
نمونۀ نامۀ اداری کوتاه (کمتر از پنج سطر) 95
متن، مهمترین بخشِ نامۀ اداری 96
بررسی بخشبهبخش و بیان نکتههای متن «نامۀ اداری»97
1-8) مقدمه 97
سطر یا سطرهای ابتدای نامۀ اداری و اصطلاحات رایج در آن 97
نامۀ دارای سابقه (بازگشت، عطف و پیرو) 97
نامۀ بدون سابقه 97
اصطلاحهای سلسلهمراتبی 100
2-8) متن نامه 101
1-2-8) رویکرد بنیادی 101
2-2-8) یک پرسش و چند راهکار ساده 102
از کجا آغاز کنیم؟ 102
راهکار اول: گفتارنویسی 103
راهکار دوم: جورچینی 103
3-2-8) چند نکتۀ کاربردی دیگر برای بهترنویسی متن نامۀ اداری 104
4-2-8) دربارۀ جملۀ پرکاربرد «لازم به ذکر است» 105
5-2-8) ایفاد و ارسال 105
6-2-8) یک جملۀ پرکاربرد با سه خطای نگارشی 106
7-2-8) خواهشمندم یا خواهشمند است؟ 106
8-2-8) اعلام و اعلان 107
9-2-8) ذیل و زیر 108
10-2-8) کاربرد غیرضروری «بدینوسیله» 108
11-2-8) کاربرد «را» 108
12-2-8) حذف فعل به قرینۀ لفظی 109
13-2-8) الگوی پیشنهادی برای برخی واژهها و ترکیبهای پرکاربردتر در نگارشهای اداری 110
14-2-8) دربارۀ ترکیب «حضور به هم رسانید» 111
15-2-8) تفاوت «هست» و «است» 111
16-2-8) دو فعل «میباشد» و «میگردد» 112
17-2-8) کاربرد فعلهایی از مصدر «داشتن» 113
18-2-8) مطابقت اسم و صفت114
19-2-8) استفادۀ نامناسب از فعل مجهول 114
20-2-8) خطای چاپی یا تایپی 116
3-8) بند پایانی (توضیحات و قدردانی) 117
بخش 9) امضا 119
بخش 10) رونوشت 120
بخش 11) نشانیها 121
بخش 12) حاشیهبندی 121 پینوشت ـ پیوست ـ ضمیمه 122
ادامۀ نکتههای درستنویسی متن نامه و الگوهای معیار و غیرمعیار 123
حشو در نوشتهها 123
نمونههایی از حشوهای رایج در نوشتارهای اداری و رسمی 125
کژتابی یا ابهام ساختاری 126
مبهمنویسی و جملههای نامفهوم 126
اشاره و تمرین: مهارت سادهنویسی را با تبدیل شعر به نثر تمرین کنیم 128
درازنویسیِ کلمهها، ترکیبها و جملهها 130
اشاره و تمرین: نثر سعدی و مهارت کوتاهنویسی و سادهنویسی 130
نمونه¬هایی از جمله¬های طولانی همراهِ کوتاه¬نوشته آنها 132
کوتاهنویسی کلمهها و ترکیبها 134
نمونههایی پرکاربردتر از واژهها و ترکیبهای طولانی همراهِ الگوی کوتاهنوشتۀ آنها 135
تعابیر عامیانه 136
فاصلۀ میان اجزای فعل مرکب 137
کاربرد فعلهای وصفی (صفت فعلی) 138
کاربرد نادرست حرف اضافه 139
استفاده از دو حرف اضافه 139
تفاوت دو واژۀ «دیر» و «دور» 140
کاربرد نادرست قید پرسشی «آیا» 140
ساختن فعل از مصدر «برخورداربودن» 141
نهاد همراهِ «و»، نهاد همراهِ «با» 141
تکرار در نوشتهها 141
تکرار کلمات هممعنی (مترادفنویسی) 142
استفاده از «ـهی» یا «ـۀ» 143
فاصلۀ میان اسم و صفت 143
تکیهکلام، تیکهکلام یا تکهکلام؟ 144
همزه و چگونگی تایپ آن 144
تنوین و چگونگی تایپ آن 146
تفاوت «گذاشتن» و «گزاردن» و دو حرف پرکاربرد «ذ» و «ز» 147
صفت برتر در فارسی 148
نشانههای جمع در فارسی 148
کاربرد نشانۀ مصدری «یت» 150
دربارۀ «به» و پیشوند «بـ» 150
کاربرد «عدمِ» و «قابلِ» در واژهسازی 151
کاربرد تشدید 151
فناوری یا فنآوری؟ 152
درست و نادرستها در نگارش و تایپ واژهها 153
صورت درست بعضی واژههای رایج (دستورخطی، املایی، تایپی) 154
تفاوت معنایی بعضی واژههای همآوا 157
تفاوت معنایی چند واژه با تلفظ نزدیک به هم 158
تغییرات نگارشی در چند کلمه و اصطلاح 159
نمونههایی دیگر از الگوهای غیرمعیار زبانی و جایگزین معیار آن در نوشتههای اداری 160
پرسشهای تشریحی فصل سوم 164
پرسشهای چهارگزینهای فصل سوم 167
فصل چهارم
پردازش متن و مرزبندی کلمهها
نگاهی به شلختهنویسیهای رایج
پردازش رایانهای متن در نگارشهای اداری 177
از کلمه تا بند یا پاراگراف 177
پاراگرافبندی 178
پاراگرافبندی و فواید آن 178
ترازِ متن 179
انتخاب قلم (فونت) و فاصلۀ سطرها 182
برخی قابلیتهای واژهپرداز وُرد و کلیدهای ضروری آن 183
نشانههای کاربردی در واژهپرداز وُرد 183
جستوجو و جایگزینی پیشرفته در وُرد 185
مرزبندی یا استقلال کلمهها 186
فاصله و نیمفاصله 186
الف) فاصلۀ برونکلمهای 186
ب) فاصلۀ درونکلمهای 188
نیمفاصله 188
چگونه نیمفاصله را درج کنیم؟ 189
درج نیمفاصله در گوشیهای تلفن همراه 189
نازیبایی ظاهری در استفادهنکردن از نیمفاصله در جملهها 190
نمونههایی از کلمههای دوبخشی یا چندبخشی رایج در نوشتههای اداری 191
نگاهی به تغییرات طبیعی زبان و تفاوت آن با شلختهنویسیهای رایج 192
تغییرات طبیعی در دو گونۀ گفتاری و نوشتاری زبان 192
1) فرایندهای واجی 192
2) گونۀ گفتاری زبان 193
چگونگی تغییرِ شکل نوشتاری به شکل گفتاری بعضی از كلمهها 194
استفادۀ نادرست از «ـه/ ه» بهجای کسرۀ اضافه 196
اختصارسازی (سرنام و سرواژه) 197
سه گفتار کوتاه دربارۀ تأثیر شلختهنویسی و بدنویسی بر نوشتههای رسمی و اداری 198
نمونههایی از خطاهای نگارشی رایج در شبکههای اجتماعیِ مجازی 199
پرسشهای تشریحی و تمرین فصل چهارم 201
پرسشهای چهارگزینهای فصل چهارم 202
فصل پنجم
نشانههای نگارشی
عددنویسی
نشانههای نگارشی 207
کاربرد نشانههای نگارشی 209
1) نقطه (.) 209
2) درنگنما یا کاما (،)210
3) نقطهویرگول (؛) 213
4) دونقطۀ بیانی (:) 215
5) پرسشی (؟) 217
6) عاطفی (!) 218
7) سهنقطه یا کاهشنما (...) 219
8) چندنقطه (...........................) 220
9) ممیّز یا خط مورّب (/) 220
10) یک خط فاصله (-) و دو خط فاصله (ـ ـ) 221
نشانههای دوتایی (گیومه، پرانتز، قلاب و آکولاد) 223
11) گیومه « » 223
12) پرانتز ( ) 225
13) قلاب [ ] 226
14) آکولاد { } 228
15) ستاره (*) 228
16) تکرار (ایضاً) (//) 228
عددنویسی در نوشتههای اداری 229
نمایی از نوشتن عددها با ارقام و حروف 231
سالنگاری 231
تقسیمبندی عددها به بخش و زیربخش 232
واحدهای شمارش 233
پرسشهای تشریحی فصل پنجم 234
پرسشهای چهارگزینهای فصل پنجم 235
فصل ششم
کلمهها، ترکیبها و اصطلاحات اداری
برگزیدۀ دستور خط فارسى
الگوهای پیشنهادی برای جایگزینی در نگارشهای اداری 239
الف) الگوهای پیشنهادی در متن 239
ویرایش چند متن نامۀ اداری 243
ب) واژهنامک 244
برگزیدۀ دستور خط فرهنگستان زبان و ادب فارسی 247
1) قواعد کلى 247
2) املاى بعضى از واژهها و پیشوندها و پسوندها 248
3) مجموعۀ ام، اى، است... 251
4) ضمایر ملکى و مفعولى 252
5) یاى نکره و مصدرى و نسبى 253
6) کسرۀ اضافه 253
7) نشانۀ همزه 254
8) واژهها و ترکیبات و عبارات مأخوذ از عربى 258
9) تنوین، تشدید، حرکتگذارى و هجاى میانى «ـ وو ـ» 258
10) ترکیبات 259
11) واژههایى با چند صورت املایى 262
پرسشهای تشریحی فصل ششم 267
پرسشهای چهارگزینهای فصل ششم 268
پاسخهای پیشنهادی به پرسشهای تشریحی هر فصل
پاسخهای پیشنهادی به پرسشهای تشریحی فصل اول 273
پاسخهای پیشنهادی به پرسشهای تشریحی فصل دوم 274
پاسخهای پیشنهادی به پرسشهای تشریحی فصل سوم 275
پاسخهای پیشنهادی به پرسشهای تشریحی فصل چهارم 278
پاسخهای پیشنهادی به پرسشهای تشریحی فصل پنجم 279
پاسخهای پیشنهادی به پرسشهای تشریحی فصل ششم 280
پاسخ نامة خام برای پرسشهای چهارگزینهای 281
پاسخنامة پرسشهای چهارگزینهای 282
منابع و کتابنامه 283
منابع اینترنتی 286
دسته بندی موضوعی | موضوع فرعی |
علوم انسانی |
ادبیات
|