آنچه اين كتاب در پی آن بوده، پرداختن به تأثيرات محيطي، فرهنگي، ديني و اجتماعي ورود نفت به مناطق نفت‌خيز جنوب ايران است. افزون بر صد سال از ورود فناوري نفت به ایران می­گذرد؛ به نظر مي‌رسد کشف نفت تأثير شگرفی بر فرهنگ، سياست و مناسبات اجتماعي خوزستان گذاشته و روابط و رفتارهاي مدني، ساختار اجتماعات، سياست‌، مدنيت، اقتصاد و... را دگرگون ساخته است. در كنار تغييرات محيطي، تحولات اجتماعي، فرهنگي و ادبي متأثر از مسائل نفت نيز در خور توجه است و به­ويژه تأثيرات ژرف و ساختاري در عرصه ادبيات داستاني بيشتر به چشم مي‌خورد؛ تا جايي كه حتي مي‌توان گفت، سبكی به نام ادبيات داستاني اقليمي جنوب ظهور و بروز يافته؛ در این سبک شاهد انتشار برخي رمان‌ها و داستان‌ها در عرصه ادب معاصر هستيم كه مي‌توان عمده آنها را يا بر محور نفت يا متأثر از آن دانست.

اين كتاب در حوزه مناسبات نفت با ادبيات داستاني شكل گرفته است و انواع تأثير و تأثرات نفت در اين آثار را بررسي و تحليل خواهد كرد.

سخن پژوهشگاه 7

سخن نخست 9

مقدمه. 11

فصل اول: خوزستان، یک دهه پیش از کشف نفت   17

1-1- تشتّت فرهنگی 19

2-1- قوم بختیاری 20

3-1- زندگی در جلگه خوزستان 22

4-1- طوایف و غلبه ساختار و رفتار طایفه‌ای 23

5-1-  حضور و نفوذ اروپائیان در منطقه و ورود آنان در مناسبات فرهنگی مردم جنوب 26

فصل دوم: خوزستان پس از كشف نفت   29

1-2- کشف نفت و تحولات جهانی  31

2-2- تحول فرهنگ کار. 34

3-2- نقشه‌هایی برای ماندن همه‌جانبه در ایران؛ عزمی برای تحول فرهنگی  37

فصل سوم: نفت و ادبیات اقلیمی جنوب   41

1-3- ادبیات اقلیمی در جزیره خارك  43

2-3- حضور شرکت نفت در خارك  53

3-3- تفریح و فراغت  55

4-3- داستان‌نویسان غیربومی  61

فصل چهارم: سینما و نفت  67

1-4- اولین تلاشها برای نمایش فیلم  69

2-4- توسعه هنر و ادب  69

3-4- هنر و سینما از کودتا تا انقلاب  70

4-4- جشنواره‌های سینمایی انقلاب اسلامی  71

1-4-4- جشنواره‌ بین‌المللی فیلم نفت  73

2-4-4- فیلم‌های سینمایی  75

فصل پنجم: زبان و ادبیات در خوزستان پس از كودتای نفتی 1332  83

1-5- ادبیات،  نفت و کودتا 85

2-5- زمینه‌های پیدایش و رواج رمان‌های متفاوت با محور مسئله نفت  87

1-2-5- رمان همسایه‌ها اثر احمد محمود. 88

2-2-5- تابستان همان سال اثر ناصر تقوایی  96

3-2-5- اسرار گنج دره جنّی اثر ابراهیم گلستان.. 102

4-2-5- داستان کوتاه «شهر کوچک ما»، احمد محمود. 105

5-2-5- تبی که شیرو داشت، ناصر مؤذّن  108

6-2-5- سرگذشت کندوها، جلال آل احمد.. 110

3-5- ادبیات سیاسی ـ اجتماعی  112

4-5- شخصیت  114

5-5- درونمایه. 114

6-5- زبان.. 115

7-5- زبان، کلمات و اصطلاحات رایج  116

8-5- جمع‌بندی اولیه. 133

فصل ششم: ادبیات داستانی، نفت‌ و انقلاب اسلامی  135

1-6 - پیروزی انقلاب اسلامی  137

فصل هفتم: سال‌های پس از جنگ (1368 تا 1384) 151

1-7- دوران پس از جنگ  153

2-7- ادبیات بومی و اقلیمی در سال‌های بعد از جنگ  161

3-7- فرهنگ و هنر بعد از جنگ  168

4-7- رئالیسم در ادبیات جنوب  172

1-4-7- احمد محمود. 174

2-4-7- اسماعیل فصیح.. 187

3-4-7- فتح‌الله بی‌نیاز. 193

4-4-7- محمدرضا صفدری  197

5-4-7- قاضی ربیحاوی  200

6-4-7- اصغر عبداللهی  203

7-4-7- عدنان غریفی  205

8-4-7- منیرو روانی‌پور. 213

9-4-7- زویا پیرزاد. 230

فصل هشتم: دسته‌بندی و نتیجه‌گیری   239