نگارش اندرزنامه‌‌سياسي یا سیاستنامه كه می‌توان گفت همان نظريه سلطنت مطلقه بوده، شيوه‌ای از حكومت‌داري است كه از ايران باستان (دوره ساسانی) به اندیشه سیاسی ايران دوره اسلامي منتقل شده است. اندرزنامه‌هاي سياسي به منظور تأثيرگذاري در رفتار سياسي پادشاهان و تصمیم سازان حکومت نگاشته شده و یکی از منابع مهم، در انديشه سياسي اسلام و ايران به شمار مي‌رود. منظور از نگارش اندرزنامه‌هاي سياسي توصیه به پادشاه برای انجام رفتارهای سياسي مناسب جهت حفظ قدرت سياسي می‌باشد.

، مطالعات تاریخی نشان داده است که جریان‌های مختلف فکری، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، در ایران پس از اسلام، در جهت تبیین و توجیه اهداف و مقاصد مورد نظر خود، از آیات و احادیث کمال استفاده و در موارد زیادی نیز سوء استفاده را برده‌اند. قرآن کریم و احادیث اگرچه فی‌نفسه نعمت و منبع عظیم معارف الهی و الگویی برای یک زندگی ایده‌آل می‌باشند، اما سوء استفاده از آنها در جهت دستیابی به مقاصد سیاسی و یا برداشت‌های سطحی و عدم آگاهی از شأن نزول آیات و احادیث و مسائلی اینگونه، در بسیاری از موارد، مشکلات فراوانی ایجاد کرده، که از صدر اسلام تا دنیای معاصر امروز می‌توان به شمار زیادی از آنها اشاره کرد.

مسأله اساسی این تحقیق نیز در همین راستا بوده و به بررسی نقش و جایگاه آیات قرآن کریم و احادیث در اندرزنامه‌های سیاسی تاریخ میانه ایران می‌پردازد و پاسخ به این پرسش محوری است که «منحنی استفاده از آیات و احادیث در اندرزنامه‌های سیاسی ایران پس از اسلام در تاریخ میانه دچار چه نوساناتی شده و علت تداوم استفاده از آیات و احادیث غالبا مشابه به عنوان یکی از مهم‌ترین آبشخور‌های جریان فکری سنت اندرزنامه‌نویسی سیاسی در این دوره تاریخی چه بوده است»؟

در این تحقيق موضوع ياد شده، در اندرزنامه‌های سیاسی محدوده مكاني ايران عصر ميانه

(از برآمدن غزنويان تا برافتادن ايلخانان مغول) و ظرف زماني 351 ﻫ.ق تا 756 ﻫ.ق بررسي ‌شده و مورد تحليل و بازخواني قرار ‌گرفته است.

در این تحقیق مهم‌ترین اندرزنامه‌های سیاسی تاریخ میانه ایران بر مبنای آیات و احادیث موجود در آنها در چهار فصل  بررسی شده است که به طور مختصر به آن اشاره می‌شود در فصل اول ابتدا به تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام و ایران و تقسیم‌بندی انواع آن از نظر اندیشمندان مختلف پرداخته شده و سپس پیشینه اندرزنامه‌نویسی در ایران و چگونگی انتقال آنها به دوره اسلامی بیان شده است. در ادامه این فصل به معرفی اندرزنامه‌هایی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته‌اند و مؤلفان آنها و نیز تفاسیری که استفاده شده، پرداخته شده است. در فصول دوم و سوم و چهارم به سراغ منابع اصلی رفته و بیشترین و پر تکرارترین و مهم‌ترین آیات و احادیثی که مورد توجه اندرزنامه‌نویسان بوده اند، تحلیل و بررسی شده است. در فصل دوم «اندیشه توأمانی دین و ملک» که برگرفته از عقیده برگزیده بودن پادشاهان از سوی خداوند و وجوه فره ایزدی در آنهاست و به عنوان یکی از اندیشه‌های اساسی در سنت اندرزنامه‌نویسی محسوب می‌شود، بررسی شده و ریشه‌های تاریخی آن در ایران باستان و در صدر اسلام بیان گردیده، هم چنین آیات و احادیثی که با کمک آن در صدد اثبات این تفکر بوده‌اند، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. در ادامه این فصل نیز، دین مورد نظر اندرزنامه‌نویسان که معتقدند با ملک و دولتشان توأم می باشد، بررسی شده است.

در فصل سوم به جایگاه «عدالت» در سنت اندرزنامه‌نویسی پرداخته شده، که در ابتدای فصل، مفهوم عدالت از منظر فلاسفه یونان، مسیحیت بر مبنای انجیل و نیز اسلام بر مبنای قرآن کریم و نهج البلاغه تعریف گردیده و سپس براساس کلام اهل تسنن و تشیع مورد مقایسه قرار گرفته است و به سیر تغییرات معنایی آن در طول تاریخ در شرایط مختلف و نیز ریشه‌های تفکر اندرزنامه‌نویسان که غالباً اهل سنت بوده‌اند، در این خصوص، اشاره شده است. در ادامه این فصل به آیات و احادیث پیرامون عدالت که در اندرزنامه‌ها به آن استناد کرده‌اند و علل استفاده از آنها و مقایسه تفاسیر اندرزنامه‌نویسان با تفاسیر مفسران قرآن کریم در همان زمان، پرداخته شده استدر فصل چهارم نیز موضوع «عقلانیت و مسائل اخلاقی» که از موارد مورد توجه بیشتر اندرزنامه‌نویسان بوده است بررسی گردیده و اهمیت و جایگاه عقل و خرد و فواید عقل که شامل موارد متعددی مانند مشورت کردن و رعایت اصول اخلاق است، با توجه به آیات و احادیث، بیان شده است. در مبحث مشورت،  به موضوع عدم مشورت با زنان و جایگاه آنها در سنت اندرزنامه‌نویسی که بیانگر جایگاه آنها در جامعه آن زمان بوده، جداگانه پرداخته شده و احادیث مربوط به مسائل گوناگون اخلاقی نیز در جداول دسته‌بندی شده‌اند.

هم‌چنین در انتهای هر فصل نیز در نمودارهایی، میزان توجه به هر یک از موضوعات در اندرزنامه‌ها مورد مقایسه قرار گرفته است.

در آخر به نتیجه گیری و جمع بندی که از بررسی‌های انجام گرفته در فصول مختلف بدست آمده، پرداخته شده

 فصل اول: بررسی انواع اندیشه های سیاسی و اندرزنامه نویسی / 15

تاریخ اندیشه سیاسی / 15

آشنایی با اندرزنامه های سیاسی و اندرزنامه نویسان تاریخ میانه / 22

معرفی تفاسیر مورد بررسی در تاریخ میانه ایران / 35

فصل دوم: توأمانی دین و ملک / 37

پیشینه اندیشه توأمانی دین و ملک / 37

اندیشه توأمانی دین و ملک در اندرزنامه های سیاسی تاریخ میانه ایران / 39

دین از منظر اندرزنامه نویسان / 50

فصل سوم: عدالت / 59

مفهوم عدالت در دیدگاه های مختلف / 59

جایگاه عدالت در نادرزنامه های سیاسی تاریخ میانه ایران / 62

رفیق و نیکوکاری با رعیت / 75

فصل چهارم: عقلانیت و مسائل اخلاقی / 79

عقلانیت و مسایل اخلاقی در اندرزنامه های سیاسی تاریخ میانه ایران /79

اهمیت و جایگاه عقل و خرد / 80

فواید عقل / 82

نتیجه گیری / 109

منابع / 113