یکى از دغدغه ‏هاى مهم و اساسى جامعه‏ شناسان خانواده، ارائه تعریفى در خور قبول از خانواده است. بر این اساس جامعه‏ شناسان بسیارى، به تعریف خانواده نشسته و هر یک از منظره ‏ى ویژه به تعریف خانواده پرداخته ‏اند. هر چند تمامي جامعه شناسان بر اهميت خانواده در حيات اجتماعي تاكيد دارند، ليك اين مفهوم هنوز يكي از پر ابهام ترين مفاهيم اين علم است.تعریف خانواده در طول زمان با تغییراتی همراه بوده است. از یک منظر خانواده عبارت است از: «پیوند قانونی دو جنس مخالف بر پایه روابط پایا، تقدس مذهبی، روابط عمیق عاطفی که با نوعی قرارداد اجتماعی و آثار مهم فرهنگی همراه است در این منظر، معنای اصلی خانواده همواره با یک قرارداد اجتماعی، پیوند حقوقی، اجتماعی و عاطفی همراه می باشد. برگس و لاك در اثر شان خانواده به سال 1953 مي نويسند، خانواده گروهي است متشكل از افرادي كه از طريق پيوند زناشويي، همخوني و يا پذيرش (به عنوان فرزند) يا يکديگر به عنوان شوهر، زن، مادر، پدر، برادر، و خواهر در ارتباط متقابل و فرهنگ مشتركي پديد آورده و در واحد خاصي زندگي مي كنند. مك آيور مي نويسد : خانواده گروهي است داراي روابط جنسي چنان پايا و مشخص كه به توليد مثل و تربيت فرزندان منجر گردد. اين تعريف در برابر تعاريف ديگري نظير تعريف ديويس كه خانواده را گروهي از افراد مي داند كه روابط آنان با يكديگر بر اساس همخوني شكل مي گيرد و نسبت به يكديگر خويشاوند محسوب مي شوند، برتري دارد. چه در تعريف اخير ، فرزند پذيري يا قبول فرزند ديگري به عنوان عضوي از خانواده ملحوظ نيست. چنانكه در آنان به قرارداد هاي اجتماعي در امر خانواده توجه نشده است. به عنوان مثال در جزاير ملانزي عضو خانواده شدن مستلزم داشتن رابطه خويشي نيست زيرا افراد تشكيل دهنده خانواده همواره خويش و همخون نيستند. مردي كه پول قابله مي پردازد پدر كودك محسوب مي شود. اساسا تعريف مك آيور از خانواده بدون عيب نيست ، چه صرفا به خانواده هسته اي نظر دارد و ديگر اشكال خانواده معمول در جهان در آن به فراموشي سپرده شده است. عده ای نیز خانواده را در مفهوم محدود آن معنی می کنند و قائل اند که از یک واحد اجتماعی، ناشی از ازدواج یک زن و یک مرد که به همراه فرزندان پدید آمده از آنان، خانواده تشکیل می شود. تعریف دیگری، خانواده را گروهی از افراد می داند که از راه خون، زناشویی و یا فرزندپروری با یکدیگر ارتباط می یابند و طی یک دوره زمانی نامشخص، با هم زندگی می کنند(کوئن، 1387: 127). آنتونی گیدنز جامعه شناس انگلیسی نیز خانواده را گروهی از افراد می داند که با ارتباطات خویشاوندی مستقیما پیوند یافته اند و اعضای بزرگسال آن مسئولیت مراقبت از کودکان را برعهده دارند. پیوندهای خویشاوندی ارتباطات میان افراد است که یا از طریق ازدواج برقرار گردیده اند، یا از طریق تبار که خویشاوندان خونی (مادران، پدران، فرزندان دیگر، پدربزرگ ها و غیره ) را با یکدیگر مرتبط می سازد.

     با این حال، نگاهی گذرا به سیر تطورات خانواده، نشان می‏‌دهد که این نهاد کهن، در عمر طولانی خود، به ویژه در دوران معاصر، دست خوش چنان تغییراتی شده است که مشکل بتوان تعریفی جامع از آن ارائه داد. از این دیدگاه، تصور قالبی ما از خانواده،که از یک شوهر، همسر و فرزندانشان ترکیب می‏شود، با توجه به ساختار خانواده در سراسر تاریخ بشر، تصور چندان درستی نیست. بر این اساس، تعریف خانواده، امری سهل و ممتنع است. سهل است به علت تصور قالبی که از خانواده، حتی در ذهن خواص وجود دارد و آن را ترکیبی از شوهر، همسر و فرزندان می‏پندارد؛ و ممتنع است به سبب گونه ‏های بی‏شمار و متفاوتی که قدر مشترک آن ها، تنها اطلاق نام «خانواده» است و جز آن، قدر مشترک دیگری ندارند. به همین دلیل، مارتین سگالن معتقد است که جامعه شناسی معاصر ناگزیر است که در تعریف خانواده، تا حدودی محتاطانه وارد عمل شود؛ زیرا «خانواده» واژه‏ای با معانی متعدد است و از یک چارچوب مفهومی، که قادر به تعریف حیطه گسترده پدیده‌‏های خانوادگی باشد، محروم است. در واقع، جامعه شناسان معاصر از ارائه یک تعریف کلی درباره خانواده پرهیز می‌‏کنند؛ زیرا ارائه تعریفی جامع که همه مصادیق خانواده را ـ از خانواده سنتی گرفته تا مواردی که در عصر جدید، نام خانواده گرفته‌‏اند، مانند روابط زناشویی خارج از چارچوب رسمی، زندگی‏ های مشترک هم جنس بازان، خانواده ‏های تک والدینی ـ در برگیرد، ممکن نمی دانند.

‫فصل ‪ :1‬کلیات‬

‫فصل ‪ :2‬سیر تحولات خانواده در جهان و ایران‬

‫فصل ‪ :3‬تاثیرات متقابل خانواده و جامعه‬

‫فصل ‪ :4‬خانواده در نگاه صاحب نظران‪.‬‬

‫فصل ‪ :5‬انواع خانواده‬

‫فصل ‪ :6‬ازدواج و انواع آن‬

‫فصل 7:همسان همسری‬

‫فصل8 ‪ :‬خانواده‪ ،‬جامعه و هویت جنسیتی‬

‫فصل ‪ :9‬آسی‏ب شناسی نهاد خانواده (با تاکید بر جامعه ایرانی)‬

‫فصل ‪ :10‬جامعه شناسی خانواده در اسلام‬